Sağlıklı Yaşam …… Opr. Dr. Ünal Yirmibeş ……. uyirmibes@hotmail.com
Gebelikte Diyabet ( Şeker hastalığı ) – Gebelikte hangi diyabet tipleri görülür .
Gebelikte gördüğümüz diyabet iki sınıfta toplanabilir. Birinci gruptakiler gebelikten önce de şeker hastalığı olan hastalardır .İkinci grupta ise daha önceden şeker hastalığı olmayan fakat özellikle gebeliğin ikinci yarısı ile birlikte ortaya çıkan, gestasyonel diyabet (gebelik şekeri ) olarak adlandırdığımız tip olan ve şeker kontrol mekanizmaları bozulmuş hastalardır.
Hastalığın tanısı nasıl konur.
Gebelik başında açlık kan şekeri ( AKŞ) ölçümü yapılmalı ve bu değer 126 mg/dl üzerinde olanlar veya herhangi bir zamanda ölçülen tokluk kan şeker değeri 200 mg/dl üzerinde olanlar 1.ci gruba yani gebelik öncesi diyabeti olanlar grubuna dahil edilir. AKŞ değeri gebelik başında 126 mg/dl altında olan gebelere 24-28 gebelik haftasında 50 gramlık glukoz taraması yapılır. Ancak ailede diyabet olması , ileri gebelik yaşı ( 40 yaş ve üzeri ) , önceki gebeliklerde diyabet olması , tekralıyan gebelik kayıpları mevcudiyeti , iri doğum hikayesi gibi durumlarda tarama testi daha erken gebelik haftalarında yapılmalıdır. Tarama testinin bebek üzerine hiçbir olumsuz etkisi yoktur. Sadece anne adayında 1-2 gün bulantı ve kusmaya neden olabilir.
Gebeliğe bağlı diyabette ne gibi sorunlar görülmektedir .
Gebelik öncesi diyabeti olan annelerin bebeklerinde doğumsal anomali görülme ihtimali yüzde 10 civarında olup, bu genel popülasyonun 6–7 katıdır. Bütün diabetik gebeliklerde; annede hipertansiyon, açıklanamayan düşükler, sık tekrarlayan idrar yolu ve vajinal enfeksiyonları, iri bebek ve buna bağlı olarak artmış zor doğum/doğum travması ve artmış sezaryen oranları, artmış amniyon mayii (bebeğin su miktarında artış) miktarı, anne karnında gelişme geriliği, erken doğum, doğum sonrası sarılık görülme ihtimalleri artar. Tespit edilmeyen gebelik diabetinde annede kalıcı diyabet hastalığı gelişme riski , bebekte ise ileride insülin bağımlı diyabet ve obezite riski mevcuttur. Yine bebekte doğum sonrası ani şeker düşmesine bağlı konvulzyon ( havale ) geçirme riski yüksektir .
Gebeliğin izlemi nasıl olmalıdır.
Diyabetik gebeler, yüksek riskli gebelik grubuna girerler ve daha yakın, sıkı takip gerektirirler. Tanısı konulmuş diyabetli gebeler , kadın doğum uzmanı , endokrinoloji uzmanı ve diyetisyen ile birlikte yakın takip edilmeli , bebeğin iyilik testlerine ( NST ) 32. ci gebelik haftasında başlanmalı, olması muhtemel problemler dikkatli bir şekilde irdelenmelidir.
Diyabetik annelerin bebeklerinde akciğer gelişimi gecikebilir, dolayısıyla diyabetik olmayan annelerin bebeklerine oranla (doğum haftaları aynı olsa bile), yenidoğan yoğun bakım gereksinimi daha fazla olabilir. Ayrıca anne karnında beklenmedik ölümler, diyabetik annelerin bebeklerinde daha sık rastlanır. Bu nedenle diyabetik annelerin izlemi, her türlü alt yapıya sahip, gelişmiş ileri merkezlerde sık aralıklarla ve titizlikle yapılmalıdır.
Gebelik diyabeti nasıl tedavi edilir.
Diyet: Gebeliğe bağlı diyabet, öncelikle diyetle tedavi edilmelidir. Diyet; yüzde 50–55 karbonhidrat, yüzde 30 yağ, yüzde 20 proteinden oluşmalıdır. Diyet tedavisindeki amaç; aşırı kilo alımının engellenmesi ve insüline karşı meydana gelen doku direncini kırmaktır.
Egzersiz: Ağır olmayan egzersizler ve yürüyüşler ile ortalama 4 hafta içerisinde kan glukoz düzeyinde anlamlı düşüşler kaydedilmiştir.
İnsülin tedavisi: Gebeliğe bağlı diyabette, diyet ve egzersiz ile kan şekeri kontrol altına alınamıyorsa insülin tedavisine başlanmalıdır. Diyet ve egzersiz ile açlık kan şekeri değeri 105 mg/dl, tokluk kan şekeri değeri de 140 mg/dl’nin altında tutulamıyorsa insüline geçilmelidir. İnsülin gereken hastalar yatırılarak kan şekeri dengelenmesi yapılır. İnsülin büyük moleküler ağırlığa sahip olduğundan plasenta bariyerini geçemez, dolayısıyla bebeği etkilemez. Ağızdan alınan diyabet ilaçları bebekte ciddi anomalilere neden olabileceğinden gebelik döneminde tercih edilmez.